Öğrenme Özürü
Learning disability

Özet

Bu belge öğrenme özürü konusunda bir giriştir.

• Öğrenme özürü nedir?
• Kaç kişide öğrenme özürü vardır?
• Bir kişinin öğrenme özürü olduğunu nasıl anlarsınız?
• Öğrenme özürü olan kişilerin karşılaştıkları zorluklar nelerdir?
• Öğrenme özürü olan kişilerin hakları nelerdir?

Tanım

Öğrenme özürü nedir?

Öğrenme özürü BK’da en çok görülen özürlerden birisidir. Öğrenme özürünün birçok farklı şekli vardır, özürler:

• Hafif
• Orta
• Ciddi
• Ağır olabilir.

Bunların hepsi ömür boyu sürecek durumlardır. Öğrenme özürü kişinin öğrenme, iletişim sağlama ve günlük işleri yapma yeteneğini etkileyebilir. Öğrenme özürü, eskiden ‘akıl özürü’ olarak biliniyordu ancak, öğrenme özürü olan kişilerin bazıları bu terimi aşağılayıcı bulduğu için, bu terim artık kullanılmamaktadır.

Öğrenme özürü olan kişilerin birçoğu için, öğrenme ve anlama diğer kişilerden daha zordur. Bunun sonucunda da, giyinmek, yemek pişirmek veya iletişim gibi günlük bazı aktiviteler için desteğe gereksinimleri olabilir. Daha ağır öğrenme özürü olan kişiler, özellikle çok ağır ve birden fazla öğrenme özürü olanlar, günün 24 saati bakım gerektirebilirler.

Öğrenme özürü olan birçok kişi bağımsız bir hayat sürerler. Öğrenme özürü olan kişilerin de, sevdikleri veya sevmedikleri şeyleri, hırsları ve amaçları, kendi kişilikleri olan bireyler olduğunu unutmamak önemlidir. Öğrenme özürü, gerekli destek sağlanırsa, kişilerin hayatta birşeyler öğrenmelerine veya birçok şey elde etmelerine engel değildir.

Kaç kişide öğrenme özürü vardır?

BK’da1,5 milyon civarında kişide öğrenme özürü olduğu düşünülmektedir. Bu her 100 kişiden 3’ü anlamındadır ve bu miktar fazlalaşmaktadır. Her hafta 200 civarında bebek öğrenme özürü ile doğmaktadır. Öğrenme özürü olan kişiler daha uzun yaşamaktadırlar.

Bir kişinin öğrenme özürü olduğunu nasıl anlarsınız?

Bir kişide öğrenme özürü olup olmadığını, onların görünüşlerinden anlamak her zaman mümkün değildir. Bazı öğrenme özürü olanların, Down’s sendromu (Mongol Hastalığı) gibi, fiziksel bozukluklarından dolayı, öğrenme özürü olduğunu anlamak mümkündür. Yavaş konuşma gibi, iletişim sağlama yolu bazan kişilerin öğrenme özürü olduğuna işaret olabilir. Bazı öğrenme özürü olanlar hiç konuşamaz, o yüzden iletişim kurmalarına yardımcı olacak, Makaton (yazılı işaretler) veya Signalong (işaret dili) gibi özel işaretler veya semboller kullanırlar.

Öğrenme özürü olan kişilerin karşılaştıkları zorluklar nelerdir?

Öğrenme özürü olan kişilerin karşılaştıkları birçok sorun vardır. Bu kişiler, sağlık, eğitim ve konut gibi herkesin kolyca ulaşabildiği temel hizmetlere ulaşırken eşit haklara sahip olmazlar.

Çoğu zaman tacize uğrar, rahatsız edilirler ve saldırıya uğrarlar. İş verenler tarafından ayrımcılığa uğrarlar. Yetenekleri ve gereksinimleri, genelde, halk, iş verenler, medya, yerel veya ulusal yetkililer tarafından anlaşılmaz.

Öğrenme özürü olan kişilerin hakları nelerdir?

Öğrenme özürü olan bir kişi, böyle bir özürü olamayan bir kişi ile aynı haklara sahip olmalıdır. Geçen yıllarda, bu hakların birçoğu yasalar tarafından korunmuştur:

1970’de Eğitim Yasası, (Education Act) eğitimi öğrenme özürü olan her çocuk için temel hak olarak kabul etmiştir.

1990’da Toplum Bakım Yasası (Community Care Act) yeni konut seçeneklerini desteklemiş ve öğrenme özürü olanlara toplumda yaşama hakkını vermiştir. (Kuzey İrlanda’da bu yasa farklıdır ancak inanış aynıdır.)

1995’de Özürlüler Ayırımcılık Yasası (Disability Discrimination Act), öğrenme özürü olan kişilerin vatandaşlık haklarını tam olarak tanıma yolunda ilk adımı atmıştır. Özürü olanlar için, eşit fırsatlar ilkesini hak ilan etmiştir.

2001’de İngiltere’de ‘Kişilere Değer verme’ (Valuing People), Galler’de ‘Sözleri Tutma’ (Fulfilling The Promise), Kuzey İrlenda’da ‘Bölgesel Stratejiler ve Hareket öncelikleri’ (Regional Strategy and Priorities for Action) gibi Devletin Beyaz Kağıtları (Government’s White Paper), sağlanan hizmetlerde, öğrenme özürü olanların kişisel seçimlerini ön plana almıştır. Bu da, öğrenme özürü olanların haklarını korumuştur.

2005’de, Özürlüler Ayrımcılık yasası (Disability Discrimination Act), sağlık ve eğitim gibi kamu hizmeti sunan kuruluşlara, yeni sorumluluklar verecek şekilde değiştirilmiştir. Bu yeni sorumluluklara aşağıdakiler girmektedir:

• Bütün ray araçlarını, tekerlekli iskemle kullananlar da dahil olmak üzere, özürü olan bütün kişilerin kullanabileceği bir şekle getirmek
• Blue Badge Parking Scheme’i özürü olanlara uygun bir şekilde değiştirmek
• Kiralık yeri olan ev sahiplerinin ve kuruluşların, yerlerine mantıklı düzenlemeler yapma, görevlerini arttırmak.

Aynı zamanda, 2005’de, Akıl Kapasitesi Yasası ile (Mental Capacity Act), kendi kararlarını verebilecek yetiye sahip olmayan, zarara uğramaya açık kişileri korumak ve onlara haklar sağlamak üzere bir yasal çerçeve yaratılmıştır.

Öğrenme özürü olan bir kişinin herkesle eşit haklara sahip olması gerekirken, bu kişiler bazan dışlanıp ayırımcılığa uğrarlar. Diğer kişiler için açık fırsatlar, gereksinim duydukarı hizmetler, bu kişiler için açık olmazsa, bu kişiler kendi hayatları ile ilgili kararlar veremezler.

Temel terminoloji:

Öğrenme özürü- öğrenme özürü, kişinin öğrenme yetisini etkileyen ömür boyu sürecek bir özürdür.

Down’s Sendromu- öğrenme özürüne neden olan genetik bir durum. Birçok durumda, buna 21 kromozonuna ek bir kromozon neden olur.

Makaton- Makaton sembölleri, sağırların işaret dili gibi, yazılı iletişimi sağlar.

Signalong- Britanya İşaret Diline (British Sign Language) dayalı bir işaretli iletişim sistemi.

İnternet Bağlantıları

Valuing People Support Team- Devletin Bayz Kağıdı (Government White pare) ve Kişilere Değer verme Ekibinin (Valuing People Team) ne yaptığı ile ilgili daha fazla bilgi için

http://www.valuingpeople.gov.uk/

Department of Health- sağlık ve özürlerle ilgili daha fazla bilgi için

http://www.dh.gov.uk/home/fs/en

Disability Rights Commission- 1995 ve 2005 Özürlüler Ayırımcılık Yasasıyla (Disability Discrimination Act 1995 and 2005) ilgili daha fazla bilgi için

http://www.drc-gb.org/thelaw/thedda.asp

Disability Rights Commission- öğrenme özürü olanların haklarıyla ilgili daha fazla bilgi için

http://www.drc-gb.org

Making Decisions Alliance- kapasiteyle ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.makingdecisions.org.uk

NHS Direct- sağlıkla ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.nhsdirect.nhs.uk

department for Constitutional Affairs- 2005 Akıl Kapasitesi yasası (Mental Capasity Act 2005) ile ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.dca.gov.uk/menincap/bill-summary.htm

National Health and Community Care Act 1990- yasa ile ilgili bütün bilgiler için

http:/www.opsi.gov.uk/acts/acts1990/Ukpga_19900019_en_1.htm

British Institute for Learning disabilities (BILD)- öğrenme özürü ile ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.bild.org.uk

Contact a Family (CaF)- özel durumu ve öğrenme özürü olan çocuklarla ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.cafamily.org.uk

Epilepsy Action- epilepsi ve öğrenme özürü ile ilgili daha fazla bilgi için

http:/www.epilepsy.org.uk

Foundation for People wıth Learning Disabilities- öğrenme özürü ile ilgili daha fazla bilgi için

http://www.learningdisabilities.org.uk

Foundation for People wıth Learning Disabilities- öğrenme özürü olanlarla ilgili statistikler

http://www.learningdisabilities.org.uk/page.cfm?pagecode=ISBISTBI

Down’s Syndrome Associatıon- Domn’s sendromu ile ilgili daha fazla bilgi için

http://www.downs-syndrome.org.uk

Makaton Vocabulary Development Project- Makaton projesi ve iletişim ile ilgili daha fazla bilgi için

http://www.makaton.org

Singalong- Signalong ve iletişim ile ilgili daha fazla bilgi için

http://www.signalong.org.uk